Điều chúa tạo ra là một trong những bộ phim hay nhất mọi thời đại về đề tài y khoa của đạo diễn Joseph Sakit được công chiếu năm 2004. Bộ phim kể về cuộc đời và sự nghiệp lừng lẫy của nhà ngoại khoa huyền thoại Alfred Blalock (1899-1964) (Allen Rickman thủ vai) và người trợ lý da màu của ông Viven Thomas (Mos Def thủ vai).
Alfred Blalock sinh ra và lớn lên ở Culloden, Georgia, Hoa Kỳ. Ông hoàn thành chương trình nội trú ngoại khoa ở Đại học Vanderbilt sau đó trở thành GS ngoại khoa ở đây cho tới 1941 khi ông được Đại học Johns Hopkins danh tiếng mời về làm GS trưởng khoa. Nghiên cứu về shock chấn thương và mất máu trên chó của ông đã góp phần cứu sống sinh mạng hàng triệu người lính trong thế chiến thứ 2. Năm 1944, dưới sự trợ giúp của nhà tim mạch nhi thiên tài Helen Taussig, GS Blalock đã cùng Vivien Thomas thực hiện ca phẫu thuật bắc cầu nối động mạch phổi với động mạch dưới đòn cùng bên đầu tiên điều trị tứ chứng Fallot, mở ra cơ hội sống cho vô vàn những em bé bị bệnh lý tim bẩm sinh phức tạp. Phẫu thuật này được ghi vào lịch sử y khoa thế giới dưới tên gọi Blalock – Taussig. Ông qua đời ở Baltimore, Maryland vào ngày 15/09/1964.
Vivien Thomas xuất thân từ vai trò của một người thợ mộc sau đó là nhân viên dọn vệ sinh. Vivien vốn rất ham học và đặc biệt say mê với các kiến thức về y học nhưng vì là người da đen và không đủ tiền đóng học phí nên chưa bao giờ được trải qua đào tạo bài bản trong trường y. Bù lại, sự miệt mài tự học trong thư viện của Vivien đã khiến Alfred ngạc nhiên và bắt đầu chú ý. Sau khi vượt qua hàng loạt các bài kiểm tra về kiến thức và tố chất ngoại khoa, Alfred đã thu nhận Vivien làm trợ lý cho mình. Dưới sự dìu dắt của vị GS bậc thầy, Vivien ngày càng trưởng thành cả về nền tảng hiểu biết lẫn tay nghề chuyên môn. Ông cùng người thầy của mình đã thực hiện hàng ngàn thực nghiệm trên chó từ đó tìm ra những phát hiện mang tính đột phá về shock và đỉnh cao là phẫu thuật điều trị tứ chứng Fallot.
Bộ phim Điều Chúa tạo ra khắc họa bối cảnh thế chiến thứ 2 của xã hội Mỹ vào những năm 1940 với đầy rẫy những bất công khi người da đen bị phân biệt đối xử và chèn ép đến cùng cực. Nhưng vượt qua mọi rào cản, Vivien đã vươn lên như một trong những người da màu đầu tiên ghi danh vào lịch sử y học hiện đại. Tuy phẫu thuật bắc cầu phổi – dưới đòn không có tên ông. Nhưng hình mẫu kiên trì, bền bỉ, vượt qua số phận của ông sẽ mãi là câu truyện truyền cảm hứng cho hậu thế.
Trong bộ phim này, ngoài thông điệp về sự nhân văn, bình đẳng, bác ái giữa con người với con người, chúng ta còn thấy rực sáng lên khát vọng chinh phục những đỉnh cao khoa học của hai thầy trò Alfred Blalock và Viven Thomas. Nhiều người vẫn ngưỡng mộ sự giàu có và thống trị của nước Mỹ nói riêng cũng như các nước phương Tây nói chung, đặc biệt là trong cuộc đua vaccine Covid hiện tại. Nhưng họ quên mất rằng sự hùng mạnh ấy bắt nguồn từ chính những điều rất bình dị của cuộc sống hằng ngày như “ Làm thế nào để cứu một đứa bé da xanh sắp chết ?” trong bộ phim này. Đó là khả năng tư duy sáng tạo và tinh thần dám phá vỡ mọi khuôn khổ, không bó tay trước nghịch cảnh. Nếu suy nghĩ một cách hời hợt kiểu “cứ ho sốt là kê kháng sinh”, thụ động ăn sẵn theo kiến thức sách vở đã có, chắc chắn GS Blalock và trợ lý Thomas không bao giờ có thể cho ra đời một giải pháp táo bạo mang tính xoay chuyển tình thế như vậy.
Bộ phim Điều Chúa tạo ra cũng là lời nhắc nhở sâu sắc dành cho các bạn sinh viên và các bác sĩ trẻ bao gồm cả tôi. Đừng bao giờ ngừng tìm tòi khám phá. Đừng bao giờ bằng lòng với những hiểu biết hiện tại của mình. Cơ thể con người vẫn luôn ẩn chứa nhiều ngóc ngách bí mật mà các tiến bộ khoa học hiện tại chưa thể chạm tới. Chúng ta hãy luôn tin rằng ở một góc nhỏ chưa được biết đến của cuốn kinh thánh y khoa nhân loại, vẫn còn đó cơ hội để chúng ta điền tên mình vào trong một ngày không xa.
Stay hungry, stay foolish!
Steve Jobs
Tham khảo: Tiểu sử Alfred Blalock