
mổ đục thủy tinh thể
Khó chịu sau mổ đục thủy tinh thể – có THƯỜNG GẶP?
Tỷ lệ thay đổi tùy theo thời điểm khảo sát sau phẫu thuật và tùy nghiên cứu. Khoảng hơn 30% có triệu chứng ngay sau mổ và giảm dần sau đó, đến 2 tháng tỷ lệ này xuống khoảng dưới 10% . Cá biệt có một số trường hợp khó chịu sau mổ đục thủy tinh thể có triệu chứng còn tồn tại dai dẳng đến 6 tháng. Về cơ bản có thể chia những khó chịu này làm 2 nhóm: đau và kích ứng mắt.
Đau
“An unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage.”
Định nghĩa đau (Liên hiệp quốc tế nghiên cứu về đau)
Như vậy đau là một cảm giác chủ quan và một trải nghiệm về cảm xúc. Như vậy ngoài vai trò của các cơ quan cảm giác tạo ra đau thì nó còn có vai trò của nhận thức đau. Nói một cách khác, người bệnh sẽ đưa những than phiền mà họ trải nghiệm sau phẫu thuật gắn với những quan điểm của họ. Những người bệnh lớn tuổi thường cho rằng những khó chịu gặp phải sau phẫu thuật là có liên quan trực tiếp đến phẫu thuật gây ra. Do đó, dù cảm giác của họ là khó chịu trầm trọng người bệnh cũng không mô tả đó là đau.
Khoảng 30% trường hợp có cảm giác đau sau mổ chủ yếu là trong 24 giờ đầu sau phẫu thuật. Phần lớn là không cần phải sử dụng thuốc giảm đau. Những trường hợp cần dùng đến giảm đau thì phần lớp đáp ứng rất tốt với thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol, Ibuprofen. Đa số các trường hợp không còn cảm giác đau sau 6 tuần (chỉ còn 7% trường hợp)
Nguyên nhân của đau sau phẫu thuật được cho là stress thần kinh và viêm bề mặt nhãn cầu. Khi phẫu thuật đục tinh thể phẫu thuật viên tạo vết mổ qua giác mạc là một cấu trúc có rất nhiều thần kinh chi phối, thay đổi bề mặt nhãn cầu và sau đó là đáp ứng viêm của mắt sau phẫu thuật.
Những bệnh nhân có nguy cơ đau sau phẫu thuật bao gồm:
- Các bệnh lý tự miễn: Viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ, Hội chứng Sjögren
- Các trường hợp đau mãn tính: Đau đầu vô căn, migrane, đau thắt lưng…
- Khô mắt
Kích ứng mắt
Các triệu chứng thường gặp trong 24 giờ sau mổ bao gồm:
- Cảm giác dị vật 22%
- Nhạy cảm ánh sáng 16%
- Ngứa 15%
- Chảy nước mắt 10%
Tất cả các triệu chứng nói trên giảm dần theo thời gian (còn dưới 10% ở thời điểm 6 tuần). Nếu các triệu chứng này tồn tại dai dẳng thì cần chú ý đến vấn đề khô mắt.
Phần lớn bệnh nhân mổ đục thủy tinh thể là những người lớn tuổi. Bệnh nhân thường đã có bệnh lý khô mắt, rối loạn tuyến Meibom đi kèm và có nhiều bệnh lý khác kèm theo. Các bệnh lý đi kèm như: cao huyết áp, đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp, rối loạn chức năng tuyến giáp … cùng với các loại thuốc điều trị bệnh tâm thần, ung thư … đều ảnh hưởng xấu đến khô mắt.
Như đã diễn giải ở trên, một số trường hợp đau nhẹ không đáng kể sẽ không được bệnh nhân than phiền với bác sĩ do nó “lẫn” vào các triệu chứng kích ứng mắt và do đó bác sĩ cần chú ý khai thác về vấn đề này.
Kết luận
Những cảm giác khó chịu sau mổ đục thủy tinh thể là phổ biến nhưng phần lớn có thể cải thiện theo thời gian. Bác sĩ cần khai thác bệnh sử tìm các yếu tố nguy cơ để có những phương án phòng ngừa và điều trị thích hợp. Cần phải chú ý đến vấn đề khô mắt nếu những khó chịu này tồn tại dai dẳng.