
Phân tích tiến triển tổn thương thị trường
Thiết bị đo thị trường Humphrey tự động tiêu chuẩn (SAP – Standard Automated Perimetry) giữ vai trò quan trọng trong kiểm soát tiến triển glaucoma. Công cụ theo dõi tiến triển tổn thương thị trường glaucoma là GPA – Guided Progression Analysis với hai dạng phân tích dựa vào biến cố (event-based analysis) và xu hướng (trend-based analysis).
Phân tích biến cố là gì?
Phân tích biến cố giúp trả lời có hay không tiến triển tổn thương có ý nghĩa thống kê (statistically significant) trên thị trường.
Phân tích xu hướng là gì?
Phân tích xu hướng giúp định lượng tỉ lệ thay đổi (rate of change) và dự báo nguy cơ tiến triển tổn thương trong tương lai liên quan với tỉ lệ này. Dạng kết quả được khuyến cáo sử dụng là bản ghi tóm tắt diễn biến tổn thương thị trường (GPA Summary Report).
Cách phân tích tiến triển tổn thương thị trường
Để tạo được bản ghi GPA cần tối thiểu 5 lần làm test trong 2 năm, trong đó 2 lần nền (baseline) và 3 lần theo dõi liên tiếp (follow-up).
Phân tích biến cố
Trong phân tích biến cố, bản đồ xác suất thay đổi glaucoma (GCPMs – The GPA Glaucoma Change Probability Maps) được sử dụng để xác định có hay không tiến triển tổn thương có ý nghĩa thống kê. Tiêu chuẩn đánh giá tiến triển dựa vào kết quả của thử nghiệm EMGT (Early Manifest Glaucoma Trial). Các nghiên cứu đã chỉ ra tiêu chuẩn EMGT có độ nhạy lên tới 96% khi so sánh với ý kiến đồng thuận của chuyên gia (expert consensus). Thời gian trung bình để phát hiện tiến triển tổn thương thị trường của tiêu chuẩn EMGT là 33 tháng so với 55 và 66 tháng của 2 thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn khác. Độ đặc hiệu của tiêu chuẩn EMGT là 89% khi bệnh nhân đã thực hiện được từ 20 test thị trường trở lên. Phân tích biến cố dựa trên thang độ lệch khu trú (Pattern Deviation) do đó giảm thiểu tối đa ảnh hưởng của đục thủy tinh thể. Kí hiệu của phân tích biến cố là các biểu tượng tam giác thể hiện sự suy giảm mức độ nhạy cảm với ánh sáng (retinal sensitivity) có ý nghĩa thống kê của từng điểm trên thị trường. Tam giác trắng cho thấy điểm làm test có nguy cơ bất thường > 95% (chỉ có < 5% bình thường). Tam giác đen trắng cho thấy điểm bất thường đã xuất hiện trên 2 bản ghi liên tiếp và tam giác đen cho thấy điểm bất thường đã xuất hiện từ 3 bản ghi liên tiếp trở lên.
Phân tích xu hướng
Phân tích xu hướng cho thấy tốc độ tiến triển khi đối chiếu với trục thời gian số của bệnh nhân dựa vào dốc tuyến tính VFI (Visual Field Index). Đây là một chỉ số quan trọng của thị trường Humphrey được công bố lần đầu tiên vào năm 2008 bởi 2 tác giả Anders Heijl và Boel Bengtsson. VFI được coi là một phát hiện mang tính thay đổi cuộc chơi (game changing) vì đã mang lại một giải pháp đánh giá tổn thương thị trường trung tâm ưu viện hơn chỉ số MD (Mean Deviation) truyền thống. VFI được tính dưới dạng %, dựa vào độ nhạy của các điểm trên thị trường đã được hiệu chỉnh theo tuổi (the normal age-corrected sensitivity) và dao động từ 0 – 100. Trong công thức tính VFI, các điểm trung tâm được đặt trọng số cao hơn các điểm chu biên, do vậy so với MD, VFI phản ánh trung thành tổn thương tế bào hạch ở vùng thị trường trung tâm và ít chịu ảnh hưởng của đục thủy tinh thể. Dốc tuyến tính VFI (VFI slope) giúp tiên lượng những gì có thể (could) xảy ra thay vì sẽ (will) xảy ra trong phạm vi không quá 5 năm. Độ lệch của tỉ lệ tiến triển (rate of progression) là +/- 2.5% với khoảng tin cậy 95%. Cột dọc ở bên phải cho thấy tình trạng thị trường hiện tại và dự báo sau 5 năm của bệnh nhân.
Kết luận
Hình ảnh trên đây là kết quả theo dõi tiến triển tổn thương thị trường của bệnh nhân nữ ngoài 30 tuổi bị glaucoma góc mở nguyên phát đã được điều trị ở Khoa Mắt, Bệnh viện Đại học Y trong 2 năm. Bệnh nhân hiện đáp ứng với thuốc tra và diễn biến ổn định. Glaucoma là bệnh lý mạn tính của thị thần kinh, đặc trưng bởi tổn thương tế bào hạch, có hoặc không liên quan tới tăng nhãn áp và chưa thể điều trị khỏi cho tới thời điểm hiện tại. Do vậy, theo dõi tiến triển thị trường có ý nghĩa sống còn với sự bảo tồn chức năng thị giác của bệnh nhân. Các bạn có thể xem thêm Phân tích tiến triển tổn thương thị trường trong quản lý glaucoma.